Kutaa 8ffaa

Seenaa rasuula kutaa 8ffaa

Duula Banii An-Nadiir irraa hanga Khandaq

Bara Hijirii 4ffaa, Baatii Rabi’uul Awwal keeysa Duulli Banii AAn-
Nadiir “Ghazawatu banii An-Nadiir” Argamte. Suni Duula
Yahuudaa wajjiin godhamte tan lammaffaati. Sababaan Isii,
Yahuudaatu Rasuula sallallaahu Aleeyhi wasallam Ajjeesuuf mala
dhahe.
***
Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam itti dhaqee ganda Isaanii
keeysatti Isaan marse. Rabbiin Sodaa qalbii Isaanitti darbee harka
kennan. Madiinaa gad lakkisanii akka bahan Rasuula sallallaahualeeyhi wasallam wajjiin waliigaltee godhan. Waan Gaalli Isaanii
fi’achuu dandahu fi’atanii Madiinaa bahan.
***
Suuraan Al-Hashr guututti Duula Banii An-Nadiir keeysatti buute.
Waa’ee duula Banii An-Nadiir Suuraan Al-Hashr addaan baaftee
himti. Ammoo Duula Banii An-Nadiir siiraa kheeysatti haalaan yoo
baratan Malee Suuraan Al-Hashr namaaf adda hin baatu.
***
Ji’a Sha’baan, bara Hijiraa 4ffaa Duulli Badrii tan biraa “Ghazwatu
Badri Al-Aakhiraa” tan ja’amuun beekkamtu argamte. Duula Badrii
Xiqqoo “Ghazwatu Badri As-Sughraa” jechuunis ni Moggaafamti.
Sababaan akkasitti Duula Badrii Xiqqoo jechuun moggaafamteef
waan lolli isii keeysatti hin argaminiif.
***
Duula Badrii xiqqoo san maqaa biraa duula Badrii tan beellamaa
“Ghazwatu Badri Al-Mow’id” jechuunis ni yaamamti. Sababaan
akkas ja’anii moggaasaniif, Abuu Sufiyaan Duulli Uhud hoggaa
raawwatte Nabiyyiif Sallallaahu Aleeyhi Wasallam amata dhufu
Badritti akka lolaaf wal qunnaman beellama seeneef.
***
Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam Nama 1500 wajjiin gama
Badrii Bahe. Abuu Sufiyaan nama kuma lama qabatee Makkaa
bahe. Abuu Sufiyaan lola ifiif beellama godhe san jibbaa, sodaataa
Makkaa bahe.
***
Nabiyyiin Sallallaahu aleeyhi wasallam Abuu Sufiyaan qunnamuuf
Badrii dhaqe. Abuu Sufiyaan hoggaa Usfaan bakka ja’amtu gahe
Sodaan itti jabaatte, Rabbiin qalbii Isaa keeysatti sodaa darbe, if
duuba gama Makkaah deebi’e.
***
Bara Hijiraa 4ffaa, baatii Shawwaal keeysa Rasuulli sallallaahu
aleeyhi wasallam Ummu Salamaa fuudhe, Maqaan Isii Hind bint
Abii Umeyyaah bin Al-Mughiiraah.
***
Ummu Salamaa Rabbi irraa haa jaalatuu nama Aqlii guddoo qabuturte. Bara Hijiraa 61 kheeysa duute.
***
Amata Hijrii 4ffaa, keeysa Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam
Zeeynab bint Jah’sh fuudhe. Isiin Jaartii Zeeyd bin Haarisaa turte.
Zeeydi Isii hiike, egas Rasuulli Sallallaahu Aleeyhi Wasallam Isii
fuudhe.
***
Rasuulli Sallallaahu Aleeyhi Wasallam Isii fuudhuun aadaa warra
Jaahiliyyaah bakka dhowwe. Aadaan Jaahiliyyaa gabra bilisoomsanii
ilmoo gadhatanii lallabatan, san booda akka Ilmoo ifiitti laalan,
Jaartii Inni dhiises hin fudhan, Aadaan sun Islaama keeysatti bakka
dhabde.
***
Zeeynab bint Jah’sh Zeeydi heerumtee amata waliin turan, egas isii
hiike. Hoggaa iddaan isii dhume Rasuulli sallallaahu aleeyhi
wasallam isii fuudhe.
***
Rasuula sallallaahu aleeyhi wasallam Zeeynab kan fuusise Rabbii ol
tahe. Rasuulli Sallallaahu aleeyhi Wasallam hoggaa aayanni irratti
buute hayyama nama tokkootiin malee itti seene.
Rabbiin ol tahe Rasuulaan akkana ja’a:
فَلَمَا قَضَىٰ زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَجْنَاكَهَا
“Hoggaa Zeeydiin Isirraa haajaa Isaa raawwate (isii hiike) nuti Isii
Si fuusisne.”
Al-Ahzab: 37
***
Zeeynab bint Jah’sh beerran Rasuulaa sallallaahu aleeyhi wasallam
Nikaah Isii saniin itti dhaaddachaa turte. Akkana jattiin:
“Isin maatii keeysantu Isin kenne, Ana ammoo Rabbiitu Samii
Torbanii olii na kenne (Nikaah na godhe).”
***
Rasuulli Sallallaahu Aleeyhi Wasallam hoggaa Zeeynab-tti seene
nyaata afeerraa godhe. Anas akkana je’a: “Rasuulli sallallaahuAleeyhi wasallam gaafa Zeeynab fuudhe nyaata afeerraa godhe,
foonii fii Biddeena nama qubse.”
***
Hijaabni gaafa Nabiyyiin sallallaahu aleeyhi wasallam Zeeynab
fuudhe bu’e. Hijaabni gaafa san bu’e wanni itti fedhame, Haadha
Mu’mintootaa Beerran Nabiyyii Salallaahu Aleeyhi Wasallam
girdoo duubaan akka dubbisan ajaja.
***
Zeeynab bint Jah’sh arjummaa fii haala gaariin irra caaltuu
dubartootaa turte.
A’ishaan akki jettu: “Dubartii diina keeysatti Zeeynabitti dhihaattu
takkaa hin agarre.”
***
Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam beerran Isaatiin gaaf tokko
akkana je’e:
“Eega Ani du’e isinirraa tan daftee na dhaqabdu, tan akkaan harka
dheeratu.”
Harki dheerinni wanni itti fedhame, tan akkaan sadaqattu Zeeynab
turte.
***
Zeeynab bint Jah’sh Rabbiin irraa haa jaalatuu, bara Hijirii 20ffaa,
zamana mootummaa Umar bin Al-Khaxxaab keeysa duute.
Beerran Nabiyyii sallallaahu aleeyhi wasallam keeysa tan dura duute
Isiidha. Qabrii Baqi’iitti awwaalamte.
***
Sha’baan, Bara Hijirii 5ffaa Duulli Banii Al-Musxaliq “Ghazwatu
Banii Al-Musxaliq” argamte. “Ghazwatu Al-Muriisii’i” jechuunis ni
moggaafamti.
Sababaan isii: Al-Haaris bin Abii Diraar namni ja’amu Madiinaa
irratti lola banuuf namoota hedduu walitti qabatuu isaatu Rasuula
Sallallaahu Aleeyhi Wasallam bira gahe.
***
Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam Sahaaboota Isaa nama 800
wajjiin gama isaanii bahe, lola itti banee loltuu Isaanii ajjeese, dhalaa
fii ilmaan Isaanii booji’e.Warra Booji’ame keeysaa Juweeyriyaa bint Al-Haaris intala
Damiina Banii Musxaliq turte. Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam
Islaamatti Isii yaame, ni Islaamooyte. Eegasii Rasuulli Sallallaahu
Aleeyhi Wasallam Isii fuudhe.
***
Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam Juweeyriyaa bint Al-Haaris
fuunaan Sahaaboonni booji’amoota biraa hunda gad lakkisan. Gosa
Isii waan tahaniif soddoota Rasuulaa Sallallaahu Aleeyhi Wasallam
tahan jechuuf gadi dhiisan.
***
A’ishaan Rabbi irraa haa jaalatuu Juweeyriyaaf jecha booji’amoon
hundi gad lakkifamuu saniin akkana jette:
“Intala gosa Isiitiif akka Juweeyriyaati kheeyrii fii barakaa taate
argee hin beekhu.”
***
Haati Mu’minotootaa Juweeyriyaan nama akkaan Zikrii guddisu
turte. Bara Hijirii 50 Duute.
***
Duula Banii Al-Musxaliq keeysatti Munaafiqoonni Rasuula
sallallaahu aleeyhi wasallam wajjiin heddoominaan bahan. Mataan
Munaafiqootaa Abdullaahi bin Ubayyi waraana Muslimootaa
wajjiin bahe. Kaayyoon Munaafiqoonni bahaniif Muslimoota
jiddutti balaa fii jibbaa uumuudhaafi.
***
Duula Banii Al-Musxaliq keeysatti badii gurguddaa lamaatu
sababaa Munaafiqootaa argame:
1- Muhaajirootaa fii Ansaara jiddutti mufiin argamte turte.
2- Oduu dharaa Haadha Mu’mintootaa A’ishaa irratti odeeyfamte.
“Hadiisu Al-Ifki” jechuun beekkama Seenaa keeysatti.
***
Abdullaahi bin Ubayyi bin Saluul fii Munaafiqoonni A’ishaa
namuusa Isii tuquuf jecha oduu dharaa facaasan, Oduun dharaa
sun Fitinaa Guddoo taatee dabarte.
***Rabbiin Samii torbanii olii A’ishaa Haadha Mu’mintootaa
Qulqulleeysee Aayaata hanga guyyaa qiyaamaatti Qara’amtu Buuse.
Imaam An-nawawiin akki je’e: “Rabbiin A’ishaa Qur’aana shakkii
hin qabne keeysatti qulqulleeysee jira. Namni Qulqullina Isii
keeysatti shakke Kaafira, Namni sun Amantii Islaamaa keeysa bahe
jechuun Muslimoonni irratti walii galanii jiran.”
***
Oduun dharaan haadha Mu’mintootaa A’ishaa irratti odeeyfamte
sun gorsaa fii barnoota guddaa qabdi. Haafiz ibnu Hajar Faayidaa
fii gorsa Isii keeysa jiru hanga 70 tarreeysee jira.

Inshaa'allaah kutaan itti aanu itti fufa.